4 روش اصلی برای تشخیص تفاوت بین فرش ماشینی و فرش دستباف

یکی از بهترین روش‌ها برای اینکه بتوانید تفاوت بین فرش ماشینی و فرش دستباف را تشخیص دهید، نگاه کردن به پشت فرش است. در قالی بافته شده با دست، گره‌ها کمی ناهموار هستند و یکنواختی کاملی ندارند؛ برخی گره‌ها ممکن است بزرگتر باشند و برخی دیگر ممکن است کوچکتر باشند.

البته جای تعجب نیست، زیرا این یک فرآیند کاملا دستی است و بافندگان به وسیله‌ی دست، هر گره را در فونداسیون فرش قرار داده‌اند و این امر منجر به ناهمواری و غیر یکنواختی گره‌ها می‌گردد؛ از طرف دیگر به دلیل اینکه فرش ماشینی توسط دستگاه‌های تمام اتوماتیک بافته می‌شود، به طور معمول پشت این فرش‌ها هموار و یکنواخت است.

راه دیگری برای تعیین اینکه یک قالیچه، دستباف یا ماشینی است، نگاه کردن به ریشه‌ی آن فرش است. همانطور که در عکس مشاهده می‌کنید، ریشه‌ها در فرش ماشینی، به آن دوخته شده است و در واقع جزیی از قالی نیست؛ اما ریشه‌ها در فرش دستباف در امتداد فونداسیون قالی است که به طور کلی از رشته‌های تار تشکیل می‌شود و جزیی از خود فرش می‌باشد.

در واقع کناره‌ی فرش در قالی‌های دستباف، رشته‌های پود هستند که در لبه‌ی بیرونی قالی پیچیده می‌شوند و یکدیگر را نگه می‌دارند. معمولا از کناره یا طره‌ی فرش برای تشخیص مبدا یا اصلیت آن قالی نیز استفاده می‌شود، زیرا بافندگان هر منطقه‌ای روش‌ها و سبک‌های متفاوتی برای پایان دادن این کناره‌های قالی دارند.

در فرش دستباف، لبه‌ها با دست کوک می‌خورند و از اینرو ممکن است کاملا مستقیم نباشند و قدری ناهموار باشند ولی کناره‌ها در فرش ماشینی به وسیله‌ی دستگاه دوردوزی می‌شوند و معمولا یکنواخت و هموار دیده می‌شوند.

شکل و اندازه‌ی فرش ماشینی و همچنین الگوی آن به طور کلی بسیار دقیق است و طراحی آن به طور معمول از یک طرف به سمت دیگر بازتاب می‌شود و به ندرت تناقضی در طرح قالی ماشینی وجود دارد.

اما در مقابل ممکن است که در فرش دستباف یک تقارن دقیق وجود نداشته باشد، حتی ممکن است که بافنده‌ی قالی دستباف بدون استفاده از یک طرح و بر اساس حافظه‌ی خود آن فرش را بافته باشد.

فرش ماشینی:

فرش‌های ماشینی توسط ماشین آلات بزرگ برقی که به وسیله‌ی کامپیوترها کنترل می‌شوند، به صورت اتوماتیک و بسیار سریع بافته می‌شوند. استفاده از الیاف مصنوعی در این نوع از فرش‌ها بسیار متداول است و بیشتر از الیاف مصنوعی نظیر پلی پروپیلن، نایلون، پلی استر، اکریلیک و ابریشم مصنوعی تولید می‌شوند.

فرش ماشینی هزینه‌ی بسیار کمتری نسبت به فرش دستباف دارد و عمر آن بسته به کیفیت و نوع الیاف به کار رفته نهایتا تا 20 سال یا کمتر طول می‌کشد. البته فرش ماشینی پشمی اگر به خوبی نگهداری شود تا چند دهه هم می‌تواند عمر کند. قالی‌های ماشینی به طور کلی هیچ ارزشی برای کلکسیونرها ندارند.

فرش دستباف:

فرش‌های دستباف بر روی یک دستگاه قالی (دار قالی) شبیه به عکس زیر، با دست گره زده و بافته می‌شوند. فرش بافته شده با دست، یک هنر بسیار قدیمی می‌باشد که شایسته‌ی تحسین است! اندازه‌ی دار قالی به اندازه‌ی قالی بستگی دارد و بافت آن از پایین به بالا انجام می‌شود. بافندگان قالی، گره را در فنداسیون فرش می‌زنند و اینچنین نخ خاب قالی تشکیل می‌شود. این عمل بسیار خسته کننده و وقت گیر است.

مدت زمان تولید یک فرش دستباف، به اندازه و ریزه کاری‌های آن طرح بستگی دارد و بافت یک فرش 12 متری با کیفیت بالا، بیش از یکسال طول می‌کشد. امیدوارم درک کرده باشید که چرا یک قالی بافته شده با دست اینقدر گران است.

قالی دستباف معمولا با الیافی نظیر پشم، ابریشم، پنبه، کنف و دیگر الیاف طبیعی تولید می‌شود. ابریشم گاهی اوقات در قالی‌های پشمی برای برجسته سازی طرح و همچنین بهبود و زیبایی قالی به کار می‌رود. فرش دستباف با کیفیت بالا، اگر به خوبی نگهداری شود، می‌تواند چندین نسل دست به دست شود.